Kolumna Fokasa

Kolumna Fokasa została wzniesiona naprzeciwko Rostry na Forum Romanum ku czci bizantyjskiego cesarza Fokasa 1 sierpnia 608 r. Była to ostatnia budowla, którą dodano na Forum Romanum. Jest to kolumna w porządku korynckim o wysokości 13,6 m na sześciennej podstawie z marmuru, prawdopodobnie pochodzącej z II wieku. Ceglana podstawa (widoczna na zdjęciu po prawej) nie była pierwotnie widoczna i została uwidoczniona dopiero w czasie prac archeologicznych w XIX wieku.

Nie wiadomo za co Fokas został tak uhonorowany, choć wiadomo, że ufundował Panteon w darze papieżowi Bonifacemu IV, który poświęcił go świętym męczennikom, a Matka Boska została dodana w średniowieczu (Santa Maria ad Martyres). Na szczycie kolumny przez krótki czas stał posąg Fokasa, który został tam zamieszczony przez egzarchę Rawenny. W październiku 610 Fokas został zgładzony, a jego podobizny skazano na zniszczenie.

Sama kolumna wcześniej wykorzystywana była jako postument, na którym spoczywał posąg cesarza Dioklecjana. Poświęcona mu inskrypcja została skuta i zastąpiona nową, ku czci Fokasa. Nowa inskrypcja zachowała się do dzisiaj: ze względu na to, iż poziom gruntu od początków VII w. nieustannie się podnosił, inskrypcja ta znajdowała się poniżej poziomu ziemi. Została ona odsłonięta dopiero w 1813.

Kolumna stoi w odosobnieniu, między ruinami, stanowiąc znaczący punkt na Forum Romanum. Często pojawia się na obrazach, pejzażach i grafikach.

Łaciński tekst inskrypcji:

"Optimo clementiss[imo piissi]moque principi domino n[ostro]F[ocae imperat]ori perpetuo a d[e]o coronato, [t]riumphatori semper Augusto Smaragdus ex praepos[ito] sacri palatii ac patricius et exarchus Italiae devotus eius clementiae pro innumerabilibus pietatis eius beneficiis et pro quiete procurata Ital[iae] ac conservata libertate hanc sta(tuam maiesta)tis eius auri splend(ore ulge)ntem huic sublimi colu(m)na(e ad) perennem ipsius gloriam imposuit ac dedicavit die prima mensis Augusti, indict[ione] und[icesima]p[ost] c[onsulatum] pietatis eius anno quinto"